OPZZ na rzecz pracowników migrujących

Płytkość rynku pracy, bezrobocie, niskie wynagrodzenia, zła atmosfera w pracy, niewielkie szanse rozwoju wpływały na decyzje o wyjeździe z Polski, czasowym lub „na stałe”. Magnesem był zdecydowanie wyższy standard życia oraz warunków pracy i wynagradzania. Dzięki zasadzie swobodnego przepływu osób w ramach jednolitego rynku UE (włączając w to Europejski Obszar Gospodarczy) oraz z uwagi na ogromne różnice w wynagrodzeniu za pracę, znacząco nasiliły się migracje zarobkowe Polaków do krajów Europy zachodniej. Migracje Polaków po 1 maja 2004 r. były masowe z dużym odsetkiem osób o wysokich kwalifikacjach.

Od kilku lat zmienia się jednak charakter procesów migracyjnych w Polsce. Dostrzegalny jest trwały trend, nieznany dotychczas w Polsce, a z pewnością nie w takiej skali, napływu pracowników migrujących do Polski (spoza UE) spowodowany m.in. wprowadzeniem przepisów uprawniających cudzoziemców do podejmowania czasowego zatrudnienia w Polsce, bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę. Polski rynek pracy staje się coraz atrakcyjniejszy dla cudzoziemców a dodatkowo obserwujemy zmiany w jego strukturze. Pojawiają się, sygnalizowane przez pracodawców, niedobory wywołane m.in. wcześniej opisywanymi zjawiskami emigracji poakcesyjnej. Obok zjawisk pozytywnych dla rynku pracy, takich jak np. zaspokajanie podaży na pracę w wielu segmentach rynku pracy, dostrzegane są także te negatywne – praca w szarej strefie, wyzysk, omijanie i łamanie praw pracowniczych, ograniczanie należnego wynagrodzenia, także zjawiska pracy przymusowej i handlu ludźmi. Badania międzynarodowe i doświadczenia organizacji działających na rzecz pracowników migrujących wskazują, że migranci zarobkowi są dużo częściej ofiarami bezprawnych praktyk ze strony podmiotów ich zatrudniających, niż pracownicy lokalni. Dodatkowo, pandemia COVID-19 wyraźnie wpłynęła na kondycję podmiotów działających na rynku pracy. Takie zjawiska jak niepewność, brak środków na utrzymanie i zagubienie w gąszczu nowych przepisów, powszechnie podnoszone przez lokalnych pracowników, były zwielokrotnione w przypadku pracowników migrujących, których dodatkowo dotknęły problemy związane z ograniczaniem podróżowania i przymusowej kwarantanny po przekroczeniu granicy. Aby skutecznie sprostać wyzwaniom i eliminować negatywne zjawiska, także w trudnych okresie wychodzenia z pandemii koronawirusa, potrzebne są strategiczne działania instytucjonalne: organów państwa i samorządów lokalnych oraz ich agend, organizacji pozarządowych oraz partnerów społecznych – organizacji pracodawców i związków zawodowych.

Związki zawodowe w Europie zachodniej w wielu przypadkach skutecznie odpowiedziały na wyzwania związane z masową emigracją polskich pracowników. OPZZ ma w tym zakresie doświadczenia. Przez wiele lat współpracowaliśmy dość ściśle w tym zakresie ze związkami zawodowymi z Wielkiej Brytanii i Szwajcarii. Jednym z lepszych przykładów są jednak działania norweskich związków zawodowych, które starają się działać dla i wraz z liczną emigracją Polek i Polaków, których jest w Norwegii ponad 100 tysięcy i stanowią oni najliczniejszą grupę pracowników migrujących w Norwegii. Wiele jest jednak wciąż do zrobienia. Wyraźnie widać, że powinniśmy wymieniać doświadczenia i dobre praktyki w perspektywie międzynarodowej. Nie ulega dla nas wątpliwości, że aby być skutecznym w Polsce warto uczyć się od najlepszych. Norweskie związki zawodowe z pewnością do takich należą.

To właśnie dlatego Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych (www.opzz.org.pl) wraz ze swoimi strategicznymi partnerami:

• Norweską Konfederacją Związków Zawodowych (Landsorganisasjonen i Norge), największą centralą związkową w Norwegii (www.lo.no),
• Stowarzyszeniem Interwencji Prawnej, jedną z największych w Polsce organizacji pozarządowych zorientowanych na pomoc migrantom i uchodźcom (https://interwencjaprawna.pl/),
• Międzyzakładowym Związkiem Zawodowym Pracowników Ukraińskich w Polsce, jedynym związkiem zawodowym w Polsce działającym na rzecz obrony praw i reprezentowanie interesów pracowników cudzoziemskich w Polsce (https://mzzpup.blogspot.com/).

rozpoczyna realizację - ze wsparciem Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu “Dialog Społeczny – Godna Praca” - projekt SIDA – Sustainable, Inclusive and Decent Work for All (zrównoważona, inkluzywna, i godna praca dla wszystkich). Projekt rozpoczął się w lutym 2020 roku i trwa 24 miesiące, choć już wiadomo, że koronawirus dokonał zmian w harmonogramie jego realizacji.

Na podstawie doświadczeń norweskich, w szczególności norweskich związków zawodowych oraz wykorzystując wiedzę i doświadczenia praktyczne ekspertów Stowarzyszenia Interwencji Prawnej i Międzyzakładowego Związku Zawodowego Pracowników Ukraińskich w Polsce chcemy jak najlepiej przygotować związkowców z OPZZ do działania dla i wraz z pracownikami migrującymi na polskim rynku pracy. Chcemy, aby godna praca była dla wszystkich!

Biorąc także pod uwagę, że w 2016 r. Rada Ministrów unieważniła dokument „Polityka migracyjna Polski – stan obecny i postulowane działania” z 2012 r., określający dotychczas działania państwa w zakresie polityki migracyjnej, chcemy - przy współpracy z partnerami projektu - przygotować założenia nowej, aktualnej i uwzględniającej założenia Godnej Pracy w rozumieniu MOP, polityki migracyjnej Polski, którą będziemy chcieli zaprezentować na forum Rady Dialogu Społecznego.